Hayır, bir patentin geçerlilik süresi dolduktan sonra yeniden tescil edilmesi mümkün değildir. Patentler, başvuru tarihinden itibaren maksimum 20 yıl koruma sağlar ve bu sürenin sonunda kamu malı (public domain) haline gelir. Yani, artık herkes bu buluşu serbestçe kullanabilir, üretebilir ve satabilir.
Ancak, bazı durumlarda buluş sahibi veya şirketler, patent korumasını uzatmak veya yeni haklar elde etmek için farklı stratejiler geliştirebilir. Şimdi bu konuyu detaylıca inceleyelim.
1. Patent Süresinin Uzatılması Mümkün mü?
Genel olarak, patent süresi uzatılamaz. Ancak bazı istisnalar bulunmaktadır:
a) Ek Koruma Sertifikası (SPC - Supplementary Protection Certificate)
Özellikle ilaçlar ve tarım kimyasalları (pestisitler) için, ruhsatlandırma süreçleri uzun sürdüğünden Avrupa Birliği ve bazı ülkeler 5 yıla kadar ek koruma sağlayan SPC sistemini kullanır.
Örnek:
- Pfizer’in geliştirdiği Lipitor (Atorvastatin) ilacının patenti 2011’de doldu, ancak SPC sayesinde koruma süresi uzatıldı.
- Bayer’in ünlü ilacı Aspirin için zamanında SPC alınsaydı, piyasadaki jenerik ilaç üretimi daha geç başlayabilirdi.
b) Yetim İlaç (Orphan Drug) Statüsü
ABD’de FDA, AB’de EMA, belirli nadir hastalıklar için geliştirilen ilaçlara ek teşvikler ve daha uzun patent süresi tanıyabilir.
Örnek:
- Spinraza (Nusinersen), SMA hastalığı için geliştirilen bir ilaç olup, yetim ilaç statüsü sayesinde daha uzun süre patent korumasına sahip oldu.
c) Özel Yasal Düzenlemeler
Bazı ülkeler, kritik teknolojiler veya ulusal çıkarlar söz konusu olduğunda patent süresini uzatmak için özel düzenlemeler yapabilir.
2. Patent Süresi Dolduğunda Ne Olur?
Patent süresi dolduğunda, buluş kamu malı olur ve herkes tarafından serbestçe kullanılabilir. Şirketler ve bireyler, bu tür eski patentleri analiz ederek kendi üretim süreçlerini geliştirebilir.
Örnek:
- Paracetamol: 1893’te keşfedildi ve 20. yüzyılda patent süresi doldu. Günümüzde herkes paracetamol bazlı ilaç üretebiliyor.
- 3D yazıcı teknolojileri: İlk temel patentler 1980’lerde alınmıştı. 2000’lerde bu patentlerin süresi dolunca, düşük maliyetli 3D yazıcılar piyasaya çıktı.
3. Patent Süresi Dolduğunda Aynı Buluş Yeniden Patentlenebilir mi?
Hayır, aynı buluş için tekrar patent alınamaz. Ancak, bazı şirketler veya mucitler farklı yollarla patent korumasını devam ettirmeye çalışabilir:
a) İyileştirilmiş Sürüm İçin Yeni Patent Başvurusu
- Aynı buluşun daha gelişmiş bir versiyonunu yaratarak yeni bir patent almak mümkündür.
???? Örnek: - Eski bir ilaç formülüne farklı bir bileşen ekleyerek yeni patent almak.
- Otomotiv sektöründe, eski bir motor tasarımını daha verimli hale getirerek yeni bir patent başvurusu yapmak.
b) Ticari Marka Kullanımı
- Patent süresi dolan bir ürün, markalaşma yoluyla korunabilir.
???? Örnek: - Aspirin’in patenti 1900’lerde sona erdi, ancak Bayer firması hâlâ “Aspirin” ismini ticari marka olarak koruyor.
- Coca-Cola formülü hiçbir zaman patentlenmedi, ancak marka hâlâ güçlü şekilde korunuyor.
c) Ticari Sır Stratejisi
- Eğer patent süresi dolmuşsa, ancak teknik detaylar kamuya açıklanmamışsa, ticari sır olarak korunabilir.
???? Örnek: - Coca-Cola’nın formülü ticari sır olarak saklanmıştır ve hiç patentlenmemiştir.
- WD-40 yağlayıcısının formülü patentlenmediği için kamuya açık hale gelmedi.
Aynı Patenti Yeniden Almak Mümkün Değil!
- Bir patentin süresi dolduğunda, aynı buluş için yeniden patent almak mümkün değildir.
- Ancak, bazı istisnai durumlarda (SPC, yetim ilaç statüsü gibi) ek koruma alınabilir.
- Şirketler, buluşlarının korumasını uzatmak için ticari sır, yeni patentler veya ticari markalar gibi stratejiler kullanabilir.
Özetle: Patent süresi dolan bir buluş, kamu malı haline gelir ve herkes tarafından kullanılabilir. Bu yüzden, firmalar inovasyon yaparak sürekli yeni patentler almak zorundadır. Ayrıntılı bilgi almak için 0216 553 22 23 telefon üzerinden hemen bizimle iletişime geçebilirsiniz. İletişim bilgilerimiz için tıklayın.
