Marka tescili denildiğinde genellikle kelime, logo veya sloganlar akla gelir. Ancak ses, koku, hareket, tat ve hatta dokunma hissi gibi geleneksel olmayan markalar da tescil edilebilir.
Bu tür markaların tescili, geleneksel kelime ve şekil markalarına kıyasla daha zorludur çünkü tüketiciler tarafından marka olarak algılanması ve ayırıcı nitelikte olması gerekir.
Şimdi ses ve koku gibi geleneksel olmayan markaların tesciliyle ilgili süreçleri detaylıca inceleyelim ve dünyadan gerçek örneklerle açıklayalım.
Ses Markaları (Sound Marks) ve Tescili
Ses markaları, belirli bir ürün veya hizmetle özdeşleşmiş melodiler, jingle’lar, tonlar veya özel efektlerden oluşur.
Ses Markasının Tescil Edilme Şartları:
✔ Ayırt edici olmalı: Tüketiciler duyduğunda doğrudan belirli bir marka veya ürünle ilişkilendirebilmeli.
✔ Fonksiyonel olmamalı: Ürünün teknik işlevine hizmet eden bir ses (örn. siren sesi, standart kapı zili sesi) genellikle tescil edilemez.
✔ Grafik Gösterim: Bazı ülkelerde sesin tescil edilmesi için nota yazımı veya spektrogram (ses dalgası grafiği) sunulması gerekebilir.
Dünyadan Gerçek Ses Marka Örnekleri:
✅ MGM’nin Aslan Kükremesi (ABD - 721,121 Nolu Tescil)
Metro-Goldwyn-Mayer (MGM) film stüdyosunun ünlü aslan kükreme sesi 1986’da ABD Patent ve Marka Ofisi (USPTO) tarafından tescil edilmiştir.
✅ NBC’nin Üç Tonlu Jingle’ı (ABD - 916,522 Nolu Tescil)
NBC televizyon ağının 1950’lerden beri kullandığı üç tonlu zil sesi (G-E-C notaları) ilk tescilli ses markalarından biridir.
✅ Nokia'nın Melodisi (AB - EUIPO)
Nokia’nın ikonik zil sesi, Avrupa Birliği Fikri Mülkiyet Ofisi (EUIPO) tarafından ilk tescil edilen telefon melodilerinden biridir.
✅ THX’in Derin Baslı Açılış Sesi (ABD - 2,188,388 Nolu Tescil)
THX ses sistemleri, sinema salonlarında kullanılan derin baslı açılış sesini marka olarak tescil ettirmiştir.
Ses Markası Tescili İçin Örnek Başvuru Süreci (Türkiye & AB & ABD):
- Türkiye’de Türk Patent ve Marka Kurumu’na (TÜRKPATENT) başvuru yapılır.
- AB’de Avrupa Birliği Fikri Mülkiyet Ofisi (EUIPO) üzerinden başvuru yapılır.
- ABD’de USPTO’ya MP3 formatında ses dosyası ve nota gösterimiyle başvuru yapılır.
Koku Markaları (Scent Marks) ve Tescili
Koku markaları, belirli bir ürün veya hizmetle özdeşleşmiş ayırt edici kokulardır. Ancak koku markaları, dünya genelinde en zor tescil edilen markalardan biridir.
Koku Markasının Tescil Edilme Şartları:
✔ Tüketiciler, kokuyu bir marka olarak algılamalıdır.
✔ Fonksiyonel olmamalıdır. (Örneğin, bir parfüm markası, kendi parfüm kokusunu marka olarak tescil ettiremez.)
✔ Kimyasal formülü veya detaylı açıklaması sunulmalıdır.
Dünyadan Gerçek Koku Marka Örnekleri:
✅ Hollanda’da Çim Kokulu Tenis Topları (EUIPO - İlk Koku Markalarından Biri)
Bir tenis topu üreticisi, çim kokulu tenis toplarını koku markası olarak tescil ettirdi.
✅ ABD’de Tescil Edilen Sakız Kokusuna Sahip Ayakkabı (USPTO - 1,639, 187 Nolu Tescil)
Bir ayakkabı markası, ayakkabı tabanlarının sakız gibi kokmasını sağlayarak bu kokuyu marka olarak tescil ettirmiştir.
✅ UK’de Tescilli "Çiçek ve Biberiye" Kokulu Motor Yağı (UKIPO)
Bir yağ üreticisi, motor yağlarının belirgin çiçek ve biberiye kokusunu marka olarak tescil ettirmiştir.
Koku Markası Tescili İçin Örnek Başvuru Süreci:
- AB’de ve ABD’de, kokunun kimyasal bileşimi ve kullanımı hakkında detaylı bir açıklama sunulmalıdır.
- Türkiye’de henüz yaygın bir koku markası tescili bulunmamaktadır.
Neden Koku Markaları Zor Tescil Edilir?
- İnsanların kokuları doğrudan bir marka olarak algılaması daha zordur.
- Kimyasal bileşenler değişebilir, bu yüzden sabitlik ispatı gerekir.
- Fonksiyonellik nedeniyle birçok başvuru reddedilir. (Örneğin, lavanta kokulu deterjan tescil edilemez çünkü koku, ürünün fonksiyonel bir özelliğidir.)
Hareket, Tat ve Dokunsal Markalar
Hareketli Markalar (Motion Marks)
Hareket markaları, logoların veya grafiklerin animasyonlu formlarıdır.
Örnek:
✅ Lamborghini’nin Kapı Açılma Hareketi (EUIPO - Tescilli Hareket Markası)
Lamborghini’nin yukarı doğru açılan makas kapı tasarımı, Avrupa'da hareket markası olarak tescillidir.
Tat Markaları (Taste Marks)
Tat markaları, belirli bir gıdanın belirgin bir tat profiline sahip olmasıyla tescil edilir. Ancak şu ana kadar başarılı bir tat markası tescili örneği çok azdır.
Dokunsal Markalar (Touch Marks)
Dokunma hissiyle ayırt edilebilen markalar nadiren tescil edilir.
Örnek:
✅ Louis Vuitton’un Kabartmalı Deri Deseni
LV’nin ikonik kabartmalı çanta desenleri dokunsal marka olarak korunmaktadır.
Sonuç: Geleneksel Olmayan Markaların Tescil Stratejileri
✅ Ses markaları, özellikle medya, teknoloji ve eğlence sektörlerinde yaygın olarak tescil edilmektedir.
✅ Koku markaları, özellikle ürünle özdeşleşen ve fonksiyonel olmayan kokular için kullanılabilir.
✅ Hareket, tat ve dokunsal markalar daha nadirdir ancak doğru stratejiyle tescil edilebilir.
Siz de ses, koku veya hareket markası tescil ettirmek istiyorsanız, uzman bir marka vekili olarak en uygun başvuru stratejisini belirlemekte yardımcı olabilirim. Ayrıntılı bilgi almak için 0216 553 22 23 telefon üzerinden hemen bizimle iletişime geçebilirsiniz. İletişim bilgilerimiz için tıklayın.
