Patent vekili olarak bu soruya cevabım evet, ancak belirli şartlarla olacaktır. Yapay zeka (YZ) tabanlı buluşlar patentlenebilir, ancak patentlenebilirlik kriterlerini dikkatlice değerlendirmek gerekir. Şimdi bu konuyu detaylıca ele alalım.
1. Patentlenebilirlik Kriterleri
Bir buluşun patentlenebilmesi için üç temel şartı karşılaması gerekir:
- Yenilik (Novelty): Daha önce kamuya açıklanmamış olmalıdır.
- Buluş Basamağı (Inventive Step): Alanında uzman bir kişi için aşikâr olmamalıdır.
- Sanayiye Uygulanabilirlik (Industrial Applicability): Pratik olarak üretilebilir ve uygulanabilir olmalıdır.
Bu üç kriteri karşılayan YZ tabanlı yöntemler, cihazlar ve sistemler patent korumasına alınabilir.
2. Yapay Zeka Patentlerinde Ana Zorluklar
A) YZ Tarafından Oluşturulan Buluşların Sahipliği
Mevcut patent hukuku, yalnızca insanları mucit olarak tanır. Yani, eğer bir YZ kendi başına yeni bir buluş geliştirirse, bu buluşun patentlenmesi mümkün değildir. Ancak, YZ'yi geliştiren veya yönlendiren kişi ya da kurum bu patenti alabilir.
Örnek:
- DABUS Davası: Bir yapay zeka sistemi olan DABUS tarafından oluşturulan buluşların patentlenmesi için başvurular yapıldı. Ancak ABD, Avrupa ve İngiltere gibi ülkeler YZ'nin mucit olarak kabul edilemeyeceğine hükmetti.
- Çözüm: YZ'nin oluşturduğu buluşlar için YZ’yi geliştiren veya yönlendiren insan veya kurumun başvuru yapması gerekir.
B) Yazılım ve Algoritmaların Patentlenebilirliği
YZ genellikle yazılım tabanlı olduğu için, bazı ülkelerde yalın bir algoritma veya matematiksel yöntem patentlenemez. Ancak teknik bir etki sağlayan YZ buluşları patentlenebilir.
Örnekler:
- Tıbbi Görüntüleme (MRI / Röntgen Analizi): Bir YZ modeli, röntgen görüntülerini analiz ederek kanser teşhisinde hata oranını %30 azaltıyorsa, bu teknik bir etki sağladığı için patentlenebilir.
- Otonom Araçlar: YZ kullanarak sensör verilerini işleyip daha iyi çarpışma önleme sağlayan bir sistem geliştirildiyse, bu patentlenebilir.
- Doğal Dil İşleme (NLP): Eğer bir YZ modeli, çeviri doğruluğunu %50 artıran yeni bir yöntem sunuyorsa, bu teknik bir yenilik olarak değerlendirilebilir.
Patentlenemeyenler:
- Sadece bir YZ modelinin eğitimi için kullanılan genel algoritmalar.
- Yalın matematiksel modeller (örn: "Bir veri kümesini sınıflandıran yeni bir yöntem").
C) Ülkelere Göre YZ Patent Yaklaşımları
ABD (USPTO - ABD Patent ve Marka Ofisi):
- Teknik bir iyileştirme sunan YZ tabanlı buluşlar patentlenebilir.
- Örneğin, Google’ın YZ ile geliştirilmiş reklam tahmin algoritmaları ABD'de patentlenmiştir.
Avrupa (EPO - Avrupa Patent Ofisi):
- Saf yazılım patentlenemez, ancak "teknik bir çözüm sunan" YZ buluşları patentlenebilir.
- Siemens’in YZ tabanlı tıbbi teşhis sistemleri EPO tarafından patentlenmiştir.
Çin (CNIPA - Çin Patent Ofisi):
- Çin, YZ patentlerine en açık ülkelerden biridir.
- Alibaba, Baidu ve Tencent’in birçok YZ patenti Çin’de tescillenmiştir.
3. YZ ile İlgili Patentlenebilir Buluş Türleri
A) YZ Tabanlı Cihazlar ve Sistemler
Örnekler:
- YZ destekli kalp ritmi monitörü (Apple’ın patentli Apple Watch EKG sistemi).
- YZ ile çalışan tarım robotları (toprağın nemini ve hastalıklarını analiz eden sistemler).
B) YZ Kullanarak İyileştirilmiş Süreçler
Örnekler:
- Akıllı enerji yönetim sistemleri (binaların enerji tüketimini optimize eden YZ tabanlı algoritmalar).
- YZ destekli ilaç keşfi (Pfizer’in yeni ilaçları keşfetmek için YZ kullanan patentleri).
4. Stratejik Tavsiyeler: YZ Patent Başvurularında Nelere Dikkat Etmeli?
✅ Teknik Etkiyi Vurgulayın: Buluşunuzun somut bir teknik iyileştirme sunduğunu açıkça belirtin.
✅ İlgili Ülkeleri Stratejik Seçin: ABD ve Çin gibi ülkeler YZ patentlerine daha açıkken, Avrupa'nın bazı kısıtlamaları olabilir.
✅ Mucidin İnsan Olduğunu Belirtin: Başvuruda bir insanı veya kurumu mucit olarak gösterin.
✅ Teknoloji Tanımını Geniş Tutun: YZ modelinin yalnızca "bir model" olarak tanımlanmasından kaçınıp, sunduğu pratik çözümü anlatın.
✅ Alternatif Koruma Yollarını Değerlendirin: Eğer algoritmanız patentlenemiyorsa, telif hakkı veya ticari sır koruması gibi yöntemleri de düşünebilirsiniz.
Sonuç: Yapay Zeka Buluşları Patentlenebilir mi?
Evet, ancak buluşun teknik bir etkisi olması, YZ'nin yalnızca bir araç olarak tanımlanması ve patent başvurusunun doğru şekilde hazırlanması gerekir.
Özetle:
YZ tabanlı medikal teşhis, otonom araçlar, enerji yönetimi, robotik sistemler ve doğal dil işleme gibi alanlarda patentlenebilir buluşlar vardır.
Ancak yalın algoritmalar ve yalnızca istatistiksel yöntemler genellikle patentlenemez.
Eğer spesifik bir YZ buluşunuz varsa, patentlenebilir olup olmadığını değerlendirmek için detayları paylaşabilirsiniz! Ayrıntılı bilgi almak için 0216 553 22 23 telefon üzerinden hemen bizimle iletişime geçebilirsiniz. İletişim bilgilerimiz için tıklayın.
