Fikri mülkiyet hakları (marka, patent, tasarım, telif hakkı vb.), ticari faaliyetler ve lisans gelirleri açısından önemli bir vergilendirme konusu olup, gelir vergisi, kurumlar vergisi, KDV ve stopaj gibi çeşitli vergilere tabi olabilir.
1. Fikri Mülkiyet Haklarından Elde Edilen Gelirlerin Vergilendirilmesi
Fikri mülkiyet haklarından elde edilen gelirler temelde üç şekilde vergilendirilir:
- Telif hakkı/lisans geliri olarak
- Satış/Devretme geliri olarak
- Sermaye kazancı olarak
Önemli Not: Vergilendirme, hak sahibinin şahıs mı yoksa şirket mi olduğuna, Türkiye içinde mi yoksa uluslararası bir işlem mi olduğuna göre değişebilir.
2. Telif ve Lisans Gelirlerinin Vergilendirilmesi
Senaryo 1: Bir marka veya patent lisanslandı
Gelir Vergisi veya Kurumlar Vergisi:
- Eğer hak sahibi şahıs ise, lisans geliri gelir vergisine tabidir.
- Eğer hak sahibi şirket ise, bu gelir kurumlar vergisine girer (%20, ancak indirim ve teşviklerle daha düşük olabilir).
- Stopaj: Eğer lisans ödemesi yurt dışına yapılıyorsa, stopaj uygulanabilir (Türkiye'de genellikle %10-20 arasında değişir).
Örnek:
- Bir yazar, kitabının yayın haklarını bir yayınevine lisansladı.
- Yayınevi, yazara royalty (lisans ücreti) ödüyor.
- Bu gelir, yazara gelir vergisi olarak yansır.
- Eğer yazarın bu işi devamlı yapıyorsa, basit usulde ticari kazanç olarak da değerlendirilebilir.
Örnek:
- Bir Türk şirketi, geliştirdiği yazılımın kullanım hakkını yabancı bir şirkete lisansladı.
- Türkiye'deki şirket, bu gelir üzerinden kurumlar vergisi öder.
- Yurt dışından ödeme alıyorsa, ilgili ülkedeki çifte vergilendirme anlaşmalarına (ÇVÖA) bakılarak stopaj uygulanabilir.
3. Fikri Mülkiyet Hakkının Satışının Vergilendirilmesi
Eğer bir kişi veya şirket, sahip olduğu fikri mülkiyet hakkını satarsa, bu işlem farklı vergi yükümlülükleri doğurur:
Şahıs için:
- Gelir Vergisi: Eğer bir kişi patent, marka veya telif hakkını satıyorsa, elde ettiği gelir "değer artış kazancı" olarak vergilendirilebilir.
- Muafiyet: Eğer hak, en az 5 yıl elde tutulduysa, bu satıştan elde edilen kazanç vergiden istisna olabilir (GVK 80. madde).
Şirket için:
- Kurumlar Vergisi: Eğer satış bir şirket tarafından yapılıyorsa, kazanç %20 kurumlar vergisine tabi olur.
- İstisna: 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5/1-(b) maddesi uyarınca, en az iki yıl elde tutulan patent, marka, tasarım gibi varlıkların satışından elde edilen kazancın %50’si vergiden istisnadır.
Örnek:
- Bir mühendis, geliştirdiği bir patenti bir otomotiv firmasına sattı.
- Eğer patent 5 yıldan uzun süredir sahibinde ise, kazanç vergiden muaf olabilir.
- Eğer şirket bir markasını başka bir firmaya devrederse, en az 2 yıl elde tuttuysa kazancın %50’si vergiden istisna olabilir.
4. Yurt Dışı Fikri Mülkiyet Gelirlerinin Vergilendirilmesi
Örnek:
- Türkiye'deki bir firma, Almanya'daki bir şirkete yazılım patenti lisansladı.
- Türkiye'de stopaj uygulanmaz, ancak Almanya'da vergilendirme olabilir.
- Çifte vergilendirme anlaşmaları incelenerek doğru oran belirlenir.
Eğer fikri mülkiyet hakkı yurt dışında tescil edilmiş ve kullanılıyorsa, Türkiye’de vergiden istisna olabilir. (KVK 5/1-g maddesi).
5. KDV ve Stopaj Uygulamaları
KDV Durumu:
- Lisans gelirleri KDV’ye tabidir (%20).
- Yurt dışına yapılan satışlarda KDV istisnası olabilir.
Stopaj Durumu:
- Yurt dışına lisans geliri ödeniyorsa %10-20 stopaj kesilebilir.
- Türkiye’de bir şirkete yapılan ödemelerde stopaj genellikle yoktur.
Örnek:
- Türkiye'deki bir şirket, ABD’li bir yazılım firmasına patent lisans bedeli ödüyor.
- Türkiye-ABD Çifte Vergilendirme Anlaşması (ÇVÖA) gereği stopaj %10 olarak belirlenebilir.
6. Fikri Mülkiyet Vergi Avantajları ve Teşvikler
Araştırma-Geliştirme (Ar-Ge) İndirimi:
- Ar-Ge faaliyetlerinden doğan patentli buluşların ticarileştirilmesi durumunda %50 kurumlar vergisi istisnası uygulanır.
- 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu kapsamında Ar-Ge firmaları KDV ve gelir vergisi teşviklerinden yararlanabilir.
Patent ve Faydalı Model Gelirleri İçin Vergi Avantajı (Patent Box Sistemi - KVK 5/B)
- Türkiye'de tescilli patent veya faydalı modelin kullanımı halinde %100’e kadar vergi istisnası uygulanabilir.
- Patent geliri, normal kurumlar vergisine tabi kazançtan düşülebilir.
Örnek:
- Bir yazılım firması, TÜBİTAK destekli bir proje geliştirdi ve yazılımını patentledi.
- Ar-Ge teşvikleri sayesinde personel maaşlarında gelir vergisi istisnası sağladı.
- Yazılımı yurt dışına sattığında KDV’den muaf oldu.
7. Fikri Mülkiyetin Vergilendirilmesi Karmaşıktır, Ancak Avantajlar Mevcuttur!
Doğru yapılandırma ile fikri mülkiyet haklarından elde edilen kazançlar, vergisel avantajlarla daha etkin yönetilebilir.
- Patent ve markalar, Ar-Ge teşvikleri ile desteklenebilir.
- Satış ve lisans işlemlerinde stopaj ve KDV kurallarına dikkat edilmelidir.
- Çifte vergilendirme anlaşmaları kullanılarak uluslararası işlemlerde vergi avantajı sağlanabilir.
Tavsiyem: Eğer fikri mülkiyet haklarından kazanç elde ediyorsanız, mali müşavir veya vergi uzmanı desteğiyle en uygun vergilendirme modelini belirleyin! Ayrıntılı bilgi almak için 0216 553 22 23 telefon üzerinden hemen bizimle iletişime geçebilirsiniz. İletişim bilgilerimiz için tıklayın.
