Sahte ürünlerle mücadele fikri mülkiyet hukuku, ceza hukuku, ticaret hukuku ve uluslararası hukuk çerçevesinde yürütülmektedir. Marka sahipleri, sahteciliğe karşı önleyici, hukuki ve cezai yollarla mücadele edebilir.
1 Hukuki Temeller ve Sahtecilikle Mücadelede Uygulamalar
Sahte ürün üretimi ve satışı, marka hakkının ihlali, haksız rekabet ve tüketiciyi aldatma kapsamına girer. Türkiye’de 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu (SMK), 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu (TCK) ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK) bu konuda önemli düzenlemeler içerir.
Örnek:
- Bir lüks saat markasının sahte ürünleri bir AVM'de satılıyorsa, marka sahibi bu satıcıya karşı hem hukuki hem de cezai yollara başvurabilir.
- Bir e-ticaret sitesinde sahte parfüm satışı yapılıyorsa, marka sahibi siteye başvurarak ürünlerin kaldırılmasını talep edebilir ve dava açabilir.
2 Önleyici Hukuki Yöntemleri
Sahtecilikle mücadelede önleyici tedbirler, hukuki süreçlerden önce marka hakkını koruma ve sahteciliği engelleme amacı taşır.
Marka Tescili ve Gümrük Koruma Önlemleri
- Marka tescili yapılmalı ve sahteciliğe karşı Gümrük İdaresi’ne Gümrük Koruma Tedbirleri Başvurusu yapılmalıdır.
- Türkiye’de Ticaret Bakanlığı’na yapılan başvurular sonucunda gümrüklerde sahte ürünler tespit edilerek el konulabilir.
Örnek:
- Adidas, Türkiye gümrüklerinde sahte ayakkabı ithalatını önlemek için marka tescilini yaptırarak Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'na başvuruda bulunmuştur.
- Apple, Çin’den Türkiye’ye gelen sahte iPhone'ların tespit edilmesi için gümrük yetkilileriyle iş birliği yapmıştır.
3 Hukuki Yollar ve Davalar
✔️ Marka Hakkının İhlali Nedeniyle Hukuki Davalar
Marka sahibi, sahte ürün satanlara karşı 6769 sayılı SMK kapsamında hukuk mahkemelerinde ihlal davası açabilir.
Örnek:
- Louis Vuitton, Türkiye’de sahte çanta satan bir dükkâna karşı dava açarak tazminat talep etmiş ve satışları durdurmuştur.
- Nike, sahte spor ayakkabı satan bir e-ticaret sitesine karşı ihtiyati tedbir kararı aldırarak ürünlerin satışını yasaklatmıştır.
Mahkemelerden Talep Edilebilecek Hukuki Tedbirler:
- Ürünlerin toplatılması ve imha edilmesi
- Tazminat talepleri (maddi ve manevi zararlar)
- Sahte ürün satan mağazaların kapatılması
- Sahte ürün ilanlarının internetten kaldırılması
4 Cezai Yaptırımlar ve Şikâyet Süreci
Sahte ürün üretimi ve satışı, Türk Ceza Kanunu’na (TCK) göre suçtur.
✔️ 6769 Sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu’na Göre Suçlar ve Cezalar
SMK Madde 30 – Başkasına ait markayı taklit edenler veya sahte markalı ürün satanlar için 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası ve adli para cezası öngörülmektedir.
Örnek:
- Sahte Rolex saat satan bir iş yerinin sahibi, SMK kapsamında cezalandırılarak 2 yıl hapis cezası almıştır.
- Bir mağaza, sahte Levi’s kot pantolon sattığı için markanın açtığı davayı kaybederek 100.000 TL tazminata mahkûm edilmiştir.
✔️ Türk Ceza Kanunu’na Göre Dolandırıcılık Suçları
- TCK Madde 157 – Sahte ürün satarak tüketiciyi aldatmak, dolandırıcılık suçu kapsamına girer.
- TCK Madde 158 – Nitelikli dolandırıcılık suçu işleyenler 3 yıldan 10 yıla kadar hapis cezası alabilir.
Örnek:
- Sahte ilaç satan bir firma, kamu sağlığını tehlikeye soktuğu için TCK kapsamında yargılanarak 5 yıl hapis cezasına çarptırılmıştır.
✔️ Şikâyet Süreci
Sahte ürün satanlara karşı:
- Savcılığa suç duyurusunda bulunulabilir.
- Ticaret Bakanlığı’na ve Rekabet Kurumu’na şikâyette bulunulabilir.
- Tüketici Hakem Heyetleri ve Reklam Kurulu’na başvurulabilir.
Örnek:
- Gucci, Instagram’da sahte çanta satan bir hesabı tespit edip savcılığa şikâyet etmiştir.
- Apple, Amazon’daki sahte şarj aletlerini satıştan kaldırmak için dava açmıştır.
5 Dijital Sahtecilikle Mücadele (E-Ticaret ve Sosyal Medya)
Günümüzde sahtecilik e-ticaret platformları ve sosyal medya üzerinden yaygın olarak yapılmaktadır.
✔️ E-Ticaret Sitelerine Başvurular
Marka sahipleri sahte ürünlerin kaldırılması için e-ticaret sitelerine doğrudan başvurabilir.
Örnek:
- Adidas, Trendyol ve Hepsiburada’daki sahte spor ayakkabı ilanlarını kaldırmıştır.
- Chanel, Amazon’da sahte parfüm satışı yapan hesapları kapattırmıştır.
✔️ Sosyal Medyada Sahte Ürünle Mücadele
- Instagram, Facebook ve TikTok'ta sahte ürün ilanları kaldırılabilir.
- DMCA ve fikri mülkiyet ihlali şikayetleriyle sahte ürün satan hesaplar kapattırılabilir.
Örnek:
- Louis Vuitton, Instagram’daki sahte çanta satan hesapları şikâyet ederek kapattırmıştır.
6 Uluslararası Hukuki Yöntemler
✔️ Dünya Fikri Mülkiyet Örgütü (WIPO) ve Uluslararası Anlaşmalar
Sahtecilikle mücadelede TRIPS Anlaşması, Madrid Protokolü ve Paris Sözleşmesi gibi uluslararası düzenlemeler önemli rol oynar.
Örnek:
- Nike, Çin’den gelen sahte ürünlerin engellenmesi için WIPO aracılığıyla uluslararası hukuki süreç başlatmıştır.
Özet
- Sahte ürünlerle mücadelede marka tescili, gümrük koruması, hukuki ve cezai yaptırımlar bir arada kullanılmalıdır.
- Tüketiciler bilinçlendirilmeli, sahte ürünlerin piyasadan kaldırılması için e-ticaret siteleri ve sosyal medya platformları ile iş birliği yapılmalıdır.
- Uluslararası davalar ve ticaret anlaşmaları sahte ürün akışını durdurmak için önemlidir.
- Öneri: Eğer markanız sahtecilikten zarar görüyorsa, bir fikri mülkiyet avukatıyla süreci yürütmek en etkili yöntem olacaktır!
Ayrıntılı bilgi almak için 0216 553 22 23 telefon üzerinden hemen bizimle iletişime geçebilirsiniz. İletişim bilgilerimiz için tıklayın.
