"Patent alınmadan buluş halka açıklanabilir mi?" sorusu, patent hukuku açısından oldukça önemli bir konudur ve cevap, buluşun patentlenebilirliğini doğrudan etkileyen yenilik (novelty) kriterine dayanır. Türkiye’de patent sistemi, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu (SMK) ile düzenlendiğinden, bu soruyu Türk hukuku çerçevesinde ele alacağız ve genel prensipleri de açıklayacağız.
Genel Prensip: Yenilik ve Kamuya Açıklama
Patent alabilmek için bir buluşun temel şartlarından biri, başvuru tarihinden önce dünya çapında kamuya açıklanmamış olması, yani yeni olmasıdır (SMK Madde 83). Kamuya açıklama, buluşun yazılı, sözlü veya herhangi bir şekilde (örneğin, bir makale, konferans, sergi veya sosyal medya paylaşımı) erişilebilir hale gelmesi anlamına gelir. Eğer buluş, patent başvurusu yapılmadan önce halka açıklanırsa, bu durum buluşun yenilik niteliğini kaybetmesine neden olabilir ve patent alınması mümkün olmayabilir.
Türkiye’de Durum
Türkiye’de, SMK Madde 83/2’ye göre, bir buluşun yenilik değerlendirmesi yapılırken, başvuru tarihinden önceki her türlü kamuya açık bilgi dikkate alınır. Dolayısıyla, buluşunuzu patent başvurusu yapmadan önce halka açıklarsanız (örneğin, bir fuarda sergilerseniz, bir dergide yayınlarsanız veya internette paylaşırsanız), bu açıklama buluşun yeniliğini ortadan kaldırabilir ve patent başvurusunun reddedilmesine yol açabilir.
Ancak bazı istisnai durumlar söz konusudur:
-
Rüçhan Hakkı (Priority Right):
Eğer buluşunuzu ilk kez bir fuarda veya başka bir şekilde kamuya açıkladıysanız ve bu açıklama rüçhan hakkı tanıyan bir ülkede gerçekleştiyse, Paris Sözleşmesi’ne üye ülkelerde (Türkiye dahil) 12 ay içinde patent başvurusu yaparak bu hakkı kullanabilirsiniz. Türkiye’de bu durum SMK Madde 88’de düzenlenmiştir. Yani, açıklamadan sonraki 12 ay içinde başvuru yaparsanız, yenilik kriteri açıklama tarihinden değil, rüçhan tarihinden itibaren değerlendirilir. -
Gizlilik Anlaşması (NDA):
Buluşu belirli kişilerle (örneğin, bir iş ortağı veya yatırımcıyla) paylaşmanız gerekiyorsa, bir gizlilik anlaşması imzalatarak kamuya açıklama sayılmasını engelleyebilirsiniz. Bu durumda buluş halka açık hale gelmez ve yenilik korunur. -
Kötü Niyetli Açıklama:
Eğer buluşunuz sizin izniniz olmadan üçüncü bir şahıs tarafından kamuya açıklanırsa (örneğin, bir hırsızlık veya ihlal durumu), bu açıklama yenilik değerlendirmesinde dikkate alınmaz (SMK Madde 83/3). Ancak bu durumu ispat etmeniz gerekir.
Patent Alınmadan Açıklama Yapmanın Riskleri
- Yenilik Kaybı: Yukarıdaki istisnalar dışında, buluşunuzu patent başvurusu yapmadan halka açıklarsanız, buluş yenilik niteliğini kaybeder ve patent alamazsınız.
- Koruma Eksikliği: Patent alınmadan yapılan bir açıklama, buluşunuzu korumaya almadan başkalarının kullanımına açabilir. Bu durumda, buluşunuzu taklit edenlere karşı hukuki bir korumanız olmaz.
- Uluslararası Etki: Türkiye Paris Sözleşmesi ve PCT’ye taraf olduğundan, bir açıklama dünya çapında yeniliği etkileyebilir. Yani, Türkiye’de yaptığınız bir açıklama, başka ülkelerde de patent almanızı zorlaştırabilir.
Önerilen Yaklaşım
Patent alınmadan buluşun halka açıklanması genellikle önerilmez. Bunun yerine:
-
Önce Başvuru Yapın:
Buluşunuzu korumak için öncelikle Türk Patent ve Marka Kurumu’na (TPMK) veya uluslararası bir başvuruyla (örneğin PCT üzerinden) patent başvurusu yapın. Başvuru yapıldıktan sonra buluşu gönül rahatlığıyla açıklayabilirsiniz, çünkü başvuru tarihi yenilik için referans alınır. -
Geçici Başvuru (Provisional Application):
Eğer buluşunuz henüz tam geliştirilmemişse ve hemen açıklamanız gerekiyorsa, bazı ülkelerde (örneğin ABD’de) geçici başvuru yapma imkanı vardır. Türkiye’de bu tür bir uygulama olmasa da, hızlı bir ulusal başvuruyla benzer bir koruma sağlanabilir. -
Gizliliği Koruyun:
Başvuru yapana kadar buluşunuzu yalnızca gizlilik anlaşması ile paylaşın.
Sonuç
Hayır, patent alınmadan buluş halka açıklanmamalıdır, çünkü bu durum buluşun yenilik niteliğini kaybetmesine ve patent alınamaz hale gelmesine yol açabilir. Ancak, rüçhan hakkı gibi istisnalar veya gizlilik önlemleriyle bu risk yönetilebilir. Türkiye’de SMK’ya göre, patent başvurusu yapmadan önce buluşunuzu kamuya açıklamaktan kaçınmanız, patentlenebilirlik açısından en güvenli yoldur. Ayrıntılı bilgi almak için 0216 553 22 23 telefon üzerinden hemen bizimle iletişime geçebilirsiniz. İletişim bilgilerimiz için tıklayın.
