Türkiye’de patentler için Ek Koruma Sertifikası (Supplementary Protection Certificate - SPC) uygulamasının geçerliliği, mevcut yasal düzenlemeler çerçevesinde değerlendirilmelidir. SPC, özellikle ilaç ve bitki koruma ürünleri gibi uzun süreli ruhsatlandırma süreçlerinden geçen buluşların patent koruma süresini uzatmak için Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde uygulanan bir mekanizmadır. Bu sertifika, patentin temel koruma süresi olan 20 yılın sonunda, ürünün piyasaya çıkışındaki gecikmeleri telafi etmek amacıyla ek bir koruma süresi (genellikle maksimum 5 yıl) sağlar.
Türkiye’de patent sistemi, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu (SMK) ile düzenlenmektedir. Bu kanuna göre, bir patentin koruma süresi, başvuru tarihinden itibaren 20 yıl ile sınırlıdır (SMK Madde 101). Ayrıca, faydalı model belgeleri için bu süre 10 yıl olarak belirlenmiştir (SMK Madde 102). Kanunda, patent veya faydalı model koruma sürelerinin uzatılmasına ilişkin herhangi bir genel hüküm bulunmamaktadır. Özellikle SPC gibi bir mekanizma, SMK’da açıkça tanımlanmış veya düzenlenmiş değildir.
Ancak, Türkiye’nin Avrupa Birliği ile ilişkileri ve uyum süreci dikkate alındığında, SPC’nin Türkiye’de uygulanabilirliği konusunda bazı özel düzenlemeler veya istisnalar olup olmadığına bakmak gerekir. Türkiye, AB ile Gümrük Birliği Anlaşması kapsamında sınai mülkiyet hakları konusunda AB mevzuatına uyum sağlamayı taahhüt etmiştir. Ayrıca, Paris Sözleşmesi ve Patent İşbirliği Anlaşması (PCT) gibi uluslararası anlaşmalara taraf olması, patent koruma rejimini küresel standartlarla uyumlu hale getirme çabasını göstermektedir. Buna rağmen, SPC uygulaması AB’ye özgü bir düzenleme olup, AB Tüzüğü 469/2009 kapsamında işlemektedir ve Türkiye’de doğrudan uygulanabilir bir iç hukuki karşılığı bulunmamaktadır.
Türkiye’de SPC Uygulaması Var mı?
Türkiye’de ilaç patentleri ve bitki koruma ürünleri gibi özel alanlarda ek koruma süresi sağlanmasına yönelik bir SPC mekanizması kanunen mevcut değildir. SMK’da patent süresinin 20 yıldan fazla uzatılmasına imkan tanıyan bir hüküm yer almaz. Bununla birlikte, ilaç sektöründe faaliyet gösteren firmalar, patent sürelerinin ruhsatlandırma süreçleri nedeniyle etkin koruma sağlayamadığından şikayetçi olmuş ve bu konuda AB ile uyum sağlanması yönünde öneriler sunmuştur. Ancak, henüz Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından SPC’yi iç hukuka entegre eden bir yasa değişikliği kabul edilmemiştir.
Alternatif Mekanizmalar
Türkiye’de SPC’nin yokluğu, patent sahiplerinin koruma süresini uzatmak için alternatif yollar aramasına neden olabilir. Örneğin:
- Rüçhan hakkı kullanılarak uluslararası başvurular yapılabilir, ancak bu yalnızca korumanın coğrafi kapsamını genişletir, süreyi uzatmaz.
- Zorunlu lisans veya kullanım beyanı gibi mekanizmalar, patentin etkinliğini sürdürmeye yönelik düzenlemeler içerir, fakat ek süre sağlamaz.
- İlaç sektöründe, veri koruma süreleri (data exclusivity) gibi düzenlemeler, patent süresinden bağımsız olarak belirli bir süre için pazar avantajı sağlayabilir. Türkiye’de, İlaç Ruhsatlandırma Yönetmeliği uyarınca orijinal ilaçlar için 6 yıllık bir veri koruma süresi tanınmaktadır, ancak bu patent süresi ile doğrudan ilişkili değildir ve SPC’nin yerini tutmaz.
Sonuç
Türkiye’de patentler için Ek Koruma Sertifikası (SPC) uygulaması, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında kanunen geçerli değildir. Patent koruma süresi, başvuru tarihinden itibaren 20 yıl ile sınırlıdır ve bu süre uzatılamamaktadır. AB ile uyum sürecinde bu konuda gelecekte bir düzenleme yapılması mümkün olsa da, şu an için SPC Türkiye’de uygulanmamaktadır. İlaç ve bitki koruma ürünleri gibi alanlarda patent süresinin yetersiz kaldığını düşünen buluş sahipleri, bu durumu telafi etmek için veri koruma süreleri gibi yan mekanizmalardan faydalanabilir, ancak bu, SPC ile aynı hukuki etkiye sahip değildir. Ayrıntılı bilgi almak için 0216 553 22 23 telefon üzerinden hemen bizimle iletişime geçebilirsiniz. İletişim bilgilerimiz için tıklayın.
