Parçalı tasarımlar veya bileşen tasarımları, bir ürünün yalnızca belirli bir bölümüne ait tasarım özelliklerini korumak amacıyla tescil edilebilir. Ancak bunun için bazı stratejik yaklaşımlar ve hukuki gereklilikler vardır.
1. Parçalı Tasarımın Korunma Yolları
a) Bağımsız Tasarım Tescili (Standalone Design Registration)
Bir ürünün belirli bir parçası, bağımsız bir tasarım olarak tescil edilebilir. Eğer ilgili parça piyasada ayrı olarak satılabiliyorsa veya başka ürünlere takılabilir/uyarlanabilir nitelikteyse, tek başına tescil edilmesi mümkündür.
Örnekler:
✔ Otomobil farı tasarımı (Aracın tamamı yerine sadece far tasarımının korunması)
✔ Saat kadranı (Saatin tümü yerine sadece kadran tasarımının korunması)
✔ Telefonun arka kapak tasarımı (Tüm telefon yerine sadece arka yüzey tasarımının korunması)
b) Noktalı Çizgi Kullanımı (Partial Design via Broken Lines)
Bazı ülkelerde (örneğin, AB ve ABD) parçalı tasarımın korunabilmesi için tasarımın yalnızca korunacak kısmının belirgin gösterilmesi, diğer kısımlarının ise noktalı çizgiyle çizilmesi yaygın bir uygulamadır.
Örnekler:
✔ Araba jantı tasarımı → Arabanın tamamı noktalı çizgiyle çizilir, sadece jantın görünümü korunur.
✔ Dizüstü bilgisayarın menteşe mekanizması → Bilgisayarın tamamı noktalı çizgili, sadece menteşe kısmı kalın çizgili gösterilir.
✔ Gözlük sapı tasarımı → Gözlüğün ana kısmı noktalı, sap kısmı düz çizgili çizilerek korunur.
c) Modüler veya Değiştirilebilir Bileşenlerin Korunması
Eğer bir ürünün parçaları modüler veya değiştirilebilir nitelikteyse, her bir bileşen ayrı tasarım olarak korunabilir.
Örnekler:
✔ Elektrikli diş fırçası başlığı (Fırça gövdesi hariç, sadece başlık tasarımının tescili)
✔ Oyun konsolu kontrolcüsünün tuş düzeni (Tuş takımının düzeni, ancak gövdenin korunmaması)
✔ Çıkarılabilir ayakkabı tabanı (Ayakkabının tümü yerine, yalnızca tabanının tasarım tescili)
d) Birleşik Tasarım Başvurusu (Multiple Design Application)
Eğer bir ürünün hem tamamı hem de belirli parçaları korunmak isteniyorsa, birden fazla tasarım içeren başvuru yapılabilir.
Örnekler:
✔ Akıllı saat tasarımı (Hem tüm saat hem de kayış tasarımının ayrı ayrı korunması)
✔ Araba koltuk tasarımı (Koltuk bütün olarak korunurken, baş dayama kısmı ayrıca tescil edilebilir)
✔ Mutfak robotu ve bıçak aparatı (Tüm cihaz ve değiştirilebilir bıçak tasarımının ayrı korunması)
2. Hangi Hukuki Sistemler Parçalı Tasarımları Destekler?
Avrupa Birliği (EUIPO - Registered Community Design - RCD):
- Noktalı çizgi (dashed lines) kullanımı yaygındır.
- Bileşen parçalar, eğer piyasada bağımsız satılabiliyorsa, tescil edilebilir.
- Örneğin, araba kapı kolları veya jant tasarımları ayrı tescil edilebilir.
ABD (USPTO - Design Patents):
- Tasarım patentleriyle korunabilir.
- Noktalı çizgi kullanılarak sadece tasarımın ilgili kısmı korunabilir.
- Örneğin, iPhone’un sadece ekran çerçevesinin tasarımı tescil edilmiştir.
Çin (CNIPA - Design Patent):
- Parçalı tasarımlar, modüler bileşenler veya aksesuarlar ayrı olarak tescil edilebilir.
- Örneğin, Xiaomi’nin telefon kasası veya hoparlör ızgarası gibi tasarımları ayrı tescillenmiştir.
Türkiye (TÜRKPATENT - Endüstriyel Tasarım Tescili):
- Noktalı çizgi kullanılarak sadece tasarımın ilgili kısmı korunabilir.
- Bağımsız bileşenler tek başına tescillenebilir ancak tasarımın bütüncül olması istenir.
3. Parçalı Tasarım Korumasının Avantajları
- Esneklik: Ürünün yalnızca belirli bölümlerinin korunmasını sağlar.
- Rakiplere Karşı Güçlü Koruma: Örneğin, bir otomobilin yalnızca far tasarımını tescil ettirerek, rakiplerin benzer far tasarımlarını kullanmalarını engelleyebilirsiniz.
- Daha Ekonomik: Tüm ürünü tescil ettirmek yerine yalnızca önemli parçaları tescil ettirerek maliyet avantajı sağlanabilir.
- Modüler Ürünlerde Etkili Koruma: Değiştirilebilir parçaların tescillenmesi, taklitçiliği engeller.
Stratejik Bir Yaklaşım Şart!
Parçalı tasarımlar, farklı hukuki sistemlere göre değişen stratejilerle korunabilir. En iyi yöntemler:
- Noktalı çizgi kullanarak sadece ilgili kısmın vurgulanması
- Bağımsız tasarım tescili yaparak bileşenlerin korunması
- Çoklu tasarım başvurusu yaparak tüm bileşenlerin kapsanması
Tasarımınızı tescil ettirmeden önce hangi bileşenlerin korunacağına karar vererek en etkili stratejiyi oluşturmalısınız. Ayrıntılı bilgi almak için 0216 553 22 23 telefon üzerinden hemen bizimle iletişime geçebilirsiniz. İletişim bilgilerimiz için tıklayın.
