Tasarımların “çoklu tasarım” olarak tescil edilmesi, endüstriyel tasarım hukukunda birden fazla tasarımın tek bir başvuruyla korunmasını sağlayan pratik bir yöntemdir. Türkiye’de bu konu, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu (SMK) ve ilgili yönetmelikler çerçevesinde düzenlenmiştir.
Çoklu tasarım tescili, birden fazla tasarımın tek bir başvuru dosyasında birleştirilerek tescil edilmesi anlamına gelir. Ancak, bu kolaylıktan faydalanabilmek için tasarımların belirli kriterleri karşılaması gerekir. İşte bu şartlar:
-
Aynı Sınıf İçinde Olma (Locarno Sınıflandırması):
- Çoklu tasarım başvurusundaki tüm tasarımlar, Locarno Sınıflandırması’na göre aynı sınıfa ait olmalıdır. Locarno Sınıflandırması, endüstriyel tasarımları ürün türlerine göre kategorize eden uluslararası bir sistemdir. Örneğin, bir başvuru hem mobilya (Sınıf 6) hem de giysi (Sınıf 2) tasarımlarını içeremez. Ancak, aynı sınıfta yer alan farklı mobilya tasarımları (örneğin, sandalye ve masa) bir arada tescil edilebilir.
- Türk Patent ve Marka Kurumu (TPMK), bu kuralı sıkı bir şekilde uygular ve sınıf uyumu yoksa başvuruyu reddedebilir veya bölünmesini talep edebilir.
-
Birbirleriyle İlişkili veya Bütünlük Oluşturan Tasarımlar:
- Tasarımlar arasında bir “estetik veya fonksiyonel bütünlük” bulunması tercih edilir, ancak bu mutlak bir şart değildir. Örneğin, bir mutfak seti (çatal, bıçak, kaşık) veya bir mobilya koleksiyonu (koltuk, sehpa, raf) gibi birbiriyle uyumlu tasarımlar çoklu başvuru için idealdir. Ancak, SMK’da bu bir zorunluluk değil, uygulama kolaylığı sağlayan bir yaklaşımdır.
-
Yenilik ve Ayırt Edicilik:
- Her bir tasarım, tek başına endüstriyel tasarım tescili için gerekli olan yenilik ve ayırt edicilik kriterlerini karşılamalıdır. Yani, başvuru tarihten önce kamuya sunulmamış olmalı (yenilik) ve mevcut tasarımlardan belirgin şekilde farklı olmalıdır (ayırt edicilik). Çoklu tasarımda, her bir tasarım ayrı ayrı bu şartları sağlamalıdır; birinin eksikliği diğerlerini etkilemez, ancak eksik olan tasarım reddedilebilir.
-
Tek Başvuru Dosyası ve Görsel Sunum:
- Çoklu tasarım başvurusu tek bir dosya ile yapılır ve her tasarım için ayrı ayrı görseller (çizim, fotoğraf veya render) sunulmalıdır. TPMK, her tasarımın net bir şekilde tanımlanmasını ister. Örneğin, 10 farklı sandalye tasarımı için her birinin farklı açılardan görselleri dosyanın içinde yer almalıdır.
- Görsellerin kalitesi ve açıklığı, tescil sürecinde reddedilme riskini azaltır. SMK Yönetmeliği’ne göre, her tasarımın ayırt edici özelliklerini açıkça göstermesi gerekir.
-
Başvuru Ücretleri:
- Çoklu tasarım başvurusu ekonomik bir avantaj sağlar, çünkü her tasarım için ayrı başvuru yapmak yerine tek bir temel ücret ödenir ve ek tasarımlar için daha düşük ek ücretler talep edilir. Ancak, bu ekonomik avantajın kullanılabilmesi için yukarıdaki şartların sağlanması şarttır.
-
Sayısal Sınırlama:
- Türkiye’de çoklu tasarım başvurusu için resmi bir üst sınır yoktur, ancak pratikte genellikle 50’ye kadar tasarımın bir arada tescil edilmesi yaygın bir uygulamadır. Daha fazla tasarım içeren başvurular, incelenmesi zor olduğu için TPMK tarafından bölünmesi talep edilebilir.
Uluslararası Bağlamda Ek Notlar:
Avrupa Birliği Fikri Mülkiyet Ofisi (EUIPO) gibi uluslararası otoritelerde de benzer kurallar geçerlidir. EUIPO’da çoklu tasarım başvurusu için “aynı sınıf” şartı aranır ve genellikle bir başvuru 50 tasarıma kadar kabul edilir. Louboutin gibi markaların aksesuar koleksiyonları veya mobilya markalarının seri ürünleri bu şekilde korunmuştur.
Pratikte Dikkat Edilmesi Gerekenler:
- Eğer tasarımlar aynı sınıfta değilse, başvuru reddedilmez ancak TPMK tarafından bölünmesi istenebilir ve bu, ek maliyet doğurabilir.
- Tasarımların birbiriyle ilişkisiz olması, itiraz riskini artırabilir. Örneğin, bir sandalye ile bir lamba tasarımı aynı sınıfta olsa bile estetik bütünlük yoksa, üçüncü kişiler tarafından tescilin geçerliliğine itiraz edilebilir.
Sonuç olarak, tasarımların çoklu tasarım olarak tescil edilebilmesi için öncelikle Locarno Sınıflandırması’na göre aynı sınıfta olmaları, yenilik ve ayırt edicilik kriterlerini taşımaları ve uygun görsellerle tek bir başvuru dosyasında sunulmaları gerekir. Bu yöntem, hem zaman hem de maliyet açısından avantaj sağlar. Ayrıntılı bilgi almak için 0216 553 22 23 telefon üzerinden hemen bizimle iletişime geçebilirsiniz. İletişim bilgilerimiz için tıklayın.
